چگونگی پیدایش جام جهانی فوتبال

اگرچه فوتبال در سال 1904 با تاسیس فدراسیون بین المللی فوتبال (فیفا) رسما موجودیت یافت، اما تا سال 1924 که بازی های المپیک در پاریس برگزار شد، این ورزش به جایگاه شایسته خود در مسابقات دست نیافته بود.   در آن بازی ها، برای نخستین بار تیم هایی از سایر قاره های جهان به مصاف حریفان اروپایی رفتند. 

مسابقات فوتبال المپیک به موفقیت بی نظیری دست یافت و 50 هزار نفر مسابقه فینال بین دو تیم اروگوئه و سوییس را تماشا کردند.
شرکت نکردن بسیاری از کشورها در المپیک 1928 آمستردام، آغاز تولد یک مسابقه مستقل فوتبال بود.   
البته پیش از آن فکر برپایی جام جهانی فوتبال از سال 1919 که "ژول ریمه" به ریاست فدراسیون فوتبال فرانسه برگزیده شد، به میان آمد. وی 11 سال تمام ایده خود را دنبال کرد تا سرانجام موفق به برگزاری آن گردید. در این راه دولت فرانسه کمک شایانی به وی کرد. 

ژول ریمه در 24 اکتبر 1871 میلادی در خانه آسیابانی در ناحیه "توله‌اوت مون" فرانسه چشم به جهان گشود. دوران کودکی خود را مثل دیگر کودکان سپری کرد و در نوجوانی موفق شد مسابقات محلی فوتبال را برپا کند. چندین سال بعد او با همکاری سرپرستان تیم‌ها، اتحادیه‌ای برپا کرد که سنگ بنای اتحادیه فوتبال فرانسه شد. از طرفی تحصیلات خود را ادامه داد تا وکیل شود. ژول ریمه با تلاش و پشتکار فراوان در فعالیت‌هایش به ریاست فدراسیون فوتبال فرانسه رسید.
 سپس هانری دلونای را به همکاری دعوت و به معاونت خود برگزید. دلونای توانست مسابقات جام ملتهای اروپا را در سال 1960 بنیان گذارد.
ژول ریمه در دهه سوم قرن بیستم پس از گورین فرانسوی و برلی و ولفال انگلیسی، سومین فردی بود که ریاست فدراسیون بین‌المللی فوتبال را برعهده گرفت و در اندیشه خلق جام جهانی به نقاط مختلف جهان سفر کرد. او ایده برگزاری جام جهانی را همه جا مطرح کرد، اما در اروپا به ویژه در بریتانیا نتوانست طرفدارانی پیدا کند. در عوض در اروپای جنوبی (ایتالیا، اسپانیا، پرتقال و یوگسلاوی) و آمریکای جنوبی (برزیل، آرژانتین، اروگوئه و شیلی) هوادارانی پیدا کرد که در کنگره فوتبال در سال 1928 کمک فراوانی جهت به ثمر رساندن ایده‌اش به وی نمودند. 

کنگره فوتبال در 26 مه 1928 به مناسبت برگزاری بازیهای المپیک آمستردام برگزار شد و ژول ریمه توانست با رأی‌های موافق کشورهای آمریکای جنوبی طرح برگزاری جام جهانی فوتبال را به تصویب برساند. در آن زمان انگلیسی‌ها خود را از فوتبال تازه پاگرفته جدا کرده بودند و کشورهای اروپای شمالی هم میانه خوبی با ژول ریمه و افکارش نداشتند. اما ژول ریمه توانست پس از گذشت هشت سال ایده‌ ای را که در کنفرانس آنتورپ در سال 1920،‌ مطرح کرده بود، به نتیجه و سرانجام برساند. در رأی‌گیری به عمل آمده در فدراسیون جهانی فوتبال 26 عضو رای موافق و 5 کشور دانمارک، فنلاند، نروژ، سوئد و استونی رأی مخالف دادند. 

در 8 سپتامبر 1928 در کنفرانس زوریخ در کشور سوئیس موافقت شد که جام جهانی هر 4 سال یکبار برگزار شود و اعضای فیفا تصمیم گرفتند اولین دوره آن در سال 1930 انجام شود.
اعضای فیفا برای انتخاب اولین میزبان جام جهانی با مشکلات عدیده‌ای روبه‌رو شدند. اما ژول ریمه با درایت خود کشور اروگوئه را که قهرمان فوتبال دو المپیک 1924 و 1928 بود، برای میزبانی در نظر گرفت. ژول ریمه با پیش کشیدن بحث حرفه‌ ای و آماتوری بودن بازی های المپیک به این صورت که اگر بازیکنان حرفه‌ای از فوتبال المپیک حذف شوند، اروگوئه قدرت خود را در صحنه بین‌ المللی از دست خواهد داد و همچنین با مانور بر روی امکان برپایی جشن صدمین سال استقلال در سال 1930 برای اروگوئه‌ای‌ها، این کشور را مجاب به تقبل میزبانی اولین دوره جام جهانی کرد.
در نهایت در کنگره فیفا در شهر بارسلونای اسپانیا به تاریخ 18 ماه مه سال 1929 اروگوئه رسماً میزبانی جام جهانی را پذیرفت. اما مشکلات برپایی اولین دوره به همین جا ختم نشد، زد و بندهای سیاسی مانع رشد مسابقات نوپا گردید. تحریم چند عضو اروپایی، از جمله تمام 4 اتحادیه فوتبال بریتانیا، تعداد شرکت‌ کنندگان اولین دوره را به 13 تیم کاهش داد که این تعداد نه تنها کافی نبود، بلکه حتی برای شکل‌گیری چهار گروه 4 تیمی نیز کفایت نمی‌کرد.
اقدام فیفا برای برگزاری اولین دوره رقابتهای جام جهانی در اروگوئه با استقبال جهانی روبرو نشد چون در همین زمان اروپا در بحران اقتصادی عمیقی دست و پا می زد.
از طرفی شرکت در رقابت های جام جهانی مستلزم پیمودن مسیری طولانی از جمله سفرهای دریایی بود علاوه بر اینکه بازیکنان را به مدت حداقل دو ماه از تیم باشگاهی شان جدا می کرد که هنوز هم موضوع مورد مناقشه باشگاه هاست.
گرچه انتشار این خبر با استقبال و شادمانی زیادی در تمام کشورهای صاحب فوتبال روبرو شده بود اما بسیاری از اروپایی ها از انجام سفر دریایی طولانی مدتی که واضح بود بسیار خسته کننده و پرهزینه است، روگردان بودند به همین دلیل فدراسیون های این قاره عهد خود برای شرکت در اولین دوره جام را زیر پا گذاشتند. تا دو ماه قبل از جام جهانی، حتی یک تیم اروپایی نیز اعلام آمادگی نکرده بود اما با تلاش های شخصی ژول ریمه چهار تیم رومانی، بلژیک، فرانسه و یوگسلاوری روز 21 ژوئن 1930 سوار کشتی شده و هشت روز بعد در سواحل ریودوژانیرو تیم برزیل را نیز همراه خود کرده و 4 ژوئیه به مونته ویدئو رسیدند.
از این رو اولین جام جهانی فوتبال با حضور تنها 13 تیم شامل چهار تیم از اروپا، هشت تیم از آمریکای جنوبی و نماینده ایالات متحده آمریکا برگزار شد. فوتبالی که در زمین به نمایش گذاشته شد، در بالاترین سطح قرار داشت و برخلاف انتظار تماشاگران که تصور می کردند تیم های آمریکای جنوبی از همه برتر باشند، اروپایی ها خیلی خوب نشان دادند.
برگزاری اولین دوره مسابقات جام جهانی نسبت به امروز تفاوت های زیادی داشت و هیچ رقابت مقدماتی انجام نشد حتی قرعه کشی این مسابقات بعد از ورود 13 تیم دعوت شده به اروگوئه، انجام شد.
در این دوره مسافرت اروپایی‌ها به اروگوئه مشکلات فراوانی برای آنها به همراه داشت، به طوریکه تیم رومانی سه هفته طول کشید تا در رقابت‌ها حاضر شود. اما اساسی‌ترین مشکل اروگوئه نداشتن ورزشگاهی مناسب برای انجام دیدارها بود. مقامات اروگوئه فقط هشت ماه وقت داشتند تا ورزشگاهی عظیم در شهر مونته ویدئو پایتخت اروگوئه بنا کنند. با توجه به امکانات محدود، دولت از ملت تقاضای کمک کرد و مردم سراسر کشور با تمام توان در این امر خارق‌العاده از روی میل باطنی همیار شدند و هرکس به اندازه حداکثر توانایی خود خدمت کرد. در آن هنگام از وسایل حمل و نقل و ساختمانی امروز خبری نبود و فقط روحیه وطن‌پرستی مردم بود که این امر را ممکن ساخت.
به این ترتیب ورزشگاه شهر مونته ویدئو در زمان مقرر آماده برگزاری جام جهانی گردید. البته ساخت ورزشگاه تنها کار طاقت فرسایی نبود که ژول ریمه بر گردن مردم علاقمند این کشور نهاد، تقبل هزینه اقامت میهمانان جام جهانی، میزبانی ملت اروگوئه را در تاریخ برگزاری این جام جاودانه کرد.
پیش از شروع اولین دوره جام جهانی، کشورهای عضو فیفا به رهبری ژول ریمه تصمیم گرفتند که جامی به عنوان یادبود تهیه کنند و به قهرمان جام اهدا نمایند. از این رو "آبل لافلور" فرانسوی مجسمه‌ ای به ارتفاع 12 اینچ و وزن 8 پوند (480/3 کیلوگرم) از طلای جامد بدین منظور ساخت و طبق توافق اعضای فیفا تصمیم گرفته شد، هر تیمی که سه بار فاتح آن شود، مالک همیشگی جام گردد.
تا سال 1956 این جام طلایی عنوان خاصی نداشت، اما در این سال در مراسم تجلیل از ژول ریمه جام را به نام وی خواندند و از این تاریخ جام "ژول ریمه" نام گرفت. اروگوئه در سال‌ های 1930 و 1950، ایتالیا در سال‌ های 1934 و 1938 قهرمان جام جهانی شدند ولی برزیل که دو بار پیاپی در سال های 1958 و 1962 قهرمان جهان شده بود با قهرمانی در جام جهانی 1970 برای همیشه مالک جام ژول ریمه گردید.
با پایان گرفتن افسانه ژول ریمه، مقامات فدراسیون جهانی فوتبال تصمیم گرفتند که جام دیگری را جایگزین آن نمایند. از این رو در تاریخ 5 آوریل 1971، یک ایتالیایی به نام "سیلویو گازاینگا" یک طرح جدید به فیفا ارائه کرد که این طرح مورد تایید مقامات فیفا قرار گرفت و کارگاه طلاسازی به نام "برتونی" با دریافت یک میلیون فرانک سوئیس، مجسمه ای به ارتفاع 15 اینچ و وزن 11 پوند (785/4 کیلوگرم) از طلای جامد ساخت.
این جام برخلاف جام ژول ریمه نبود که کشوری پس از کسب سه عنوان قهرمانی مالک آن گردد. در نتیجه هیچ کشوری برای همیشه این جام را پیش خود نگاه نخواهد داشت، بلکه قهرمانان جام جهانی تنها یک کپی از این جام را برای یادبود خواهند داشت.
در بازی افتتاحیه اولین جام جهانی تیم فرانسه توانست مکزیک را 4 بر 1 ببرد و به سختی مقابل آرژانتین با یک گل تن به شکست داد که البته با جنجال هم همراه بود. داور مسابقه شش دقیقه زودتر سوت پایان را به صدا درآورد اما با شدت گرفتن اعتراضات و وخیم شدن اوضاع بازیکنان دو تیم را به زمین فراخواند درحالیکه برخی از آنها زیر دوش بودند!
اما چند روز بعد ورزشگاه یکصد هزار نفری سنتناریو در انتظار برای برگزاری فینال میان دو تیم از آمریکای جنوبی به نام اروگوئه و آرژانتین، فضای ملتهبی ایجاد کرده بود و نخستین فینال بین کشور میزبان و همسایه اش برگزار شد.
تیم اروگوئه بعد از اینکه 2 بر 1 از حریف عقب افتاد، در نیمه دوم با شجاعت تمام موفق شد نتیجه را 4 بر 2 به سود خود تغییر داده و جامی را که آبل لافلور سازنده آن امضا کرده بود، بدست آورد.
ژول ریمه رییس فیفا جام قهرمانی را به خوزه نازاسی کاپیتان تیم اروگوئه تقدیم کرد. جشن های شادمانی در مونته ویدئو تا چند شبانه روز بعد ادامه داشت و روز 31 ژوئیه به عنوان تعطیل رسمی اعلام شد.
توپ مسابقات جام جهانی از اینجا شروع به چرخش کرد و شهرت و محبوبیت فوتبال، جهانی شد.